Wanneer de chipoorlog je bedrijf binnenkomt

Op 30 september 2025 greep de Nederlandse overheid in bij Nexperia, de in Chinese handen zijnde chipproducent in Nijmegen.¹ Met gebruik van de zelden toegepaste Wet beschikbaarheid goederen nam Den Haag feitelijk de controle over het bedrijf over. De aanleiding: “ernstige tekortkomingen in het bestuur” die de continuïteit van een cruciale productielijn voor Europa in gevaar brachten.² Binnen weken volgden Chinese tegenmaatregelen: exportverboden voor onderdelen, diplomatieke spanningen en een koersdaling van 10 procent bij moederbedrijf Wingtech.³

In december escaleerde de situatie nadat China de namen van meerdere AIVD- en MIVD-medewerkers openbaar maakt, wat gezien kan worden als een directe intimidatietactiek in de escalerende confrontatie tussen Nederland en China over chipbedrijf Nexperia.⁴ Deze actie, die zich afspeelt tegen de achtergrond van Nederlandse zorgen over nationale veiligheid in de halfgeleidersector, vergroot niet alleen risico's voor persoonlijke veiligheid van inlichtingenofficieren maar kan ook operaties en bronnen ondermijnen en de diplomatieke verhoudingen verder verstoren. Voor Den Haag rijst de vraag hoe personeel en lopende onderzoeken beter beschermd kunnen worden en welke politieke en juridische reacties passend zijn.

Het incident maakt zichtbaar wat veel als abstract wordt beschouwd: geopolitieke spanningen tussen China en het Westen spelen zich niet alleen af op diplomatiek niveau, maar dringen door tot in bedrijven via medewerkers, leveranciers en internationale partners.

China’s economische koers is ingrijpend veranderd. In het 15e Vijfjarenplan (2025–2030) staan technologische zelfredzaamheid en militair-civiele integratie centraal.⁵ Die ambitie wordt juridisch ondersteund door de herziene Contraspionagewet van 2023, die het begrip ‘spionage’ sterk uitbreidt: niet alleen staatsgeheimen vallen eronder, maar ook “documenten, data, materialen of objecten gerelateerd aan nationale veiligheid en belangen.”⁶

De meest ingrijpende bepaling staat in Artikel 8:
“Alle burgers en organisaties dienen contraspionage-inspanningen te ondersteunen in overeenstemming met de wet.”⁷

Dat betekent dat Chinese staatsburgers, ook als zij in het buitenland werken, wettelijk verplicht kunnen worden mee te werken aan nationale veiligheidsdoelen. Weigering kan leiden tot boetes tot ¥50.000, administratieve detentie tot 15 dagen of zelfs strafrechtelijke vervolging.⁸

Voor Nederlandse werkgevers introduceert dat een nieuw type risico: medewerkers kunnen onder druk komen te staan van buitenlandse autoriteiten, zonder dat daar opzet of ontrouw aan ten grondslag ligt.

Nederland is wereldwijd onmisbaar in de halfgeleiderindustrie. ASML is de enige producent van extreme ultraviolet lithografiemachines, essentieel voor de modernste chips. Ook kent Nederland meerdere opkomende start/scale-ups met een cruciale rol in de ontwikkeling van hoogwaardige technologie.  

De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) rapporteerde in april 2024 dat Chinese spionageactiviteiten zich specifiek richten op de halfgeleider-, ruimtevaart- en maritieme sector.⁹ Minister Brekelmans (Defensie) waarschuwde een maand later dat deze activiteiten “intensiveren” en noemde China de grootste cyberdreiging voor Nederland.¹⁰

Die waarschuwing is niet theoretisch. In 2023 kreeg een voormalig ASML-medewerker in China toegang tot bedrijfsdata, het tweede incident in korte tijd.¹¹ In 2019 leidde een eerdere zaak tot een schadevergoeding van 223 miljoen dollar na aantoonbare diefstal van bedrijfsgeheimen door Chinese werknemers.¹²

De methodes variëren: digitale aanvallen, strategische overnames, het omzeilen van exportrestricties en, steeds vaker, het rekruteren of beïnvloeden van insiders binnen organisaties. Niet alleen ASML kan in het vizier komen, ook start-ups kunnen doelwit worden van buitenlandse inlichtingendiensten.

Zoals het voorbeeld van Nexperia laat zien kunnen medewerkers met toegang tot gevoelige informatie op verschillende manieren onder druk komen te staan:

• Financiële prikkels, bijvoorbeeld via schijnbaar legitieme consultancy-opdrachten;
  

• Chantage of sociale druk, bijvoorbeeld via familieleden in China die afhankelijk zijn van overheidsvergunningen;
  

• Juridische druk, wanneer Chinese autoriteiten naleving van de Contraspionagewet afdwingen.

Vaak begint dat onschuldig; collegiale kennisdeling, samenwerking in onderzoek of conferenties, maar eindigt het bij partijen met staatsbelang. De MIVD merkt op dat sommige Chinese wetenschappers die samenwerken met westerse bedrijven tevens verbonden zijn aan staatsinstellingen of defensieorganisaties. Voor organisaties in vitale sectoren kunnen de gevolgen groot zijn: verlies van intellectueel eigendom, reputatieschade, overtreding van exportregels of structurele afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers.

Bescherming vraagt om meer dan standaard achtergrondchecks. Proximities helpt organisaties bij het opbouwen van een gelaagde weerbaarheidsaanpak, gericht op vier pijlers:

1. Kwetsbaarheden vroegtijdig herkennen
Niet alleen cv’s en diploma’s controleren, maar ook nagaan of familiesituaties chantagegevoelig maken, financiële druk speelt of netwerkverbindingen risico’s opleveren. In gevoelige sectoren is periodieke screening cruciaal, omdat omstandigheden snel kunnen veranderen.

2. Operationele maatregelen
Beperk toegang tot kritieke informatie, segmenteer bevoegdheden en monitor afwijkend gedrag, zoals ongebruikelijke downloads of interesse buiten het werkterrein. Cruciale beslissingen mogen nooit bij één persoon liggen.

3. Bewustwording en training
Om personeel meer bewust en weerbaar te maken kunnen zij deelnemen aan trainingen, waarin medewerkers het onderscheid leren te maken tussen normale werkgesprekken en subtiele pogingen tot informatievergaring. Trainingen maken die situaties bespreekbaar zonder wantrouwen te kweken en bevorderen een cultuur van alertheid.

4. Snelle respons bij incidenten
Wanneer iets misgaat, is snelle actie essentieel: systemen isoleren, feiten vaststellen, transparant communiceren en waar nodig forensisch onderzoek uitvoeren. Proximities biedt de juiste expertise om schade te beperken en continuïteit te waarborgen.

De insiderdreiging vanuit China is geen theoretisch scenario, maar een reële uitdaging. De Nexperia-zaak toont wat er gebeurt wanneer geopolitieke risico’s te laat worden onderkend: een soevereine staat grijpt in, productieketens verstoren, diplomatieke spanningen escaleren.

Nederlandse bedrijven bevinden zich in een lastige balans: economisch verweven met China, maar ook gebonden aan westerse veiligheidsregels. Uitsluiting van Chinese medewerkers is geen oplossing, dat zou discriminerend en juridisch onhoudbaar zijn.

De echte uitdaging ligt in het creëren van organisaties die risico’s begrijpen en beheersen zonder internationale samenwerking te verstoren. In een wereld waarin geopolitiek en bedrijfsvoering steeds sterker verstrengeld raken, wordt weerbaarheid het nieuwe concurrentievoordeel.

Bronnen

¹ Al Jazeera, ‘Why has Dutch government taken control of China-owned chipmaker Nexperia?’, 14 oktober 2025.
² CNBC, ‘Dutch government takes control of Chinese-owned chipmaker Nexperia’, 13 oktober 2025.
³ NL Times, ‘China imposes export ban after Dutch intervention at chipmaker Nexperia’, 14 oktober 2025.

⁴ De Volkskrant, ‘Nieuwe escalatie in Nexperia-vete: China publiceert namen Nederlandse spionnen’, 9 december 2025.
5 The Cipher Brief, ‘Chinese Industrial Espionage in the Netherlands’, 12 juni 2025.
6 Pillsbury Law, ‘China Amends the Counter-Espionage Law’, 26 april 2023.
7 China Law Translate, Counter-espionage Law of the P.R.C. (2023 ed.), artikel 8, 26 april 2023.
8 Bird & Bird, ‘What You Need to Know about China’s Counter-Espionage Law’, 2023.
9 U.S. News, ‘Chinese Spies Target Dutch Industries to Strengthen Military’, 18 april 2024;

MIVD, Openbaar jaarverslag 2024, gepubliceerd op 22 april 2025.
10 Digitimes, ‘China pushes back on Dutch chip espionage claims’, 4 juni 2025.
11 CNBC, ‘ASML says ex-China employee misappropriated data’, 15 februari 2023.
12 South China Morning Post, ‘Chinese ‘spies’ stole Dutch chip machinery giant’s secrets’, 11 april 2019.