Drones boven Duitsland: een stresstest voor Europese weerbaarheid

Het noorden van Duitsland ondergaat momenteel een ongebruikelijke beproeving. Sinds een aantal weken registreren Duitse autoriteiten drone-operaties boven vitale infrastructuur: scheepswerven, energiecentrales, opslagterminals en raffinaderijen. De drones opereren in gecoördineerde formaties, soms zelfs met zogenaamde grotere 'moederdrones'. Met andere woorden: dit zijn geen hobbyisten met 'huis-en-tuin-drones', maar professionals met geavanceerd materiaal.

Duitse inlichtingendiensten vermoeden dat Rusland hier iets mee te maken heeft. Specifiek vermoeden zij dat Moskou civiele vrachtschepen gebruikt op de Baltische Zee en Noordzee als platforms voor drone-lanceringen. Dit maakt de dreiging juridisch lastig in te dammen. Wie in internationaal water een drone lanceert, opereert in een grijze zone.

Sinds januari 2025 registreerde Duitsland meer dan 530 drone-waarnemingen in de eerste drie maanden van het jaar, voornamelijk boven militaire installaties en vitale civiele infrastructuur. In september 2025 voerden drone-formaties gecoördineerde operaties uit boven Schleswig-Holstein: eerst boven de ThyssenKrupp-scheepswerf in Kiel, daarna boven een universitair ziekenhuis en elektriciteitscentrale. Later die nacht vloog een grotere formatie over de Kiel-fjord.

Experts spreken van 'surveillance mapping', het in kaart brengen van kritieke infrastructuur of strategische faciliteiten. Duitse media meldden dat drones in augustus 2024 al meerdere keren boven kernenergie-installaties nabij Brunsbüttel aan de Noordzeekust waren waargenomen. Tegelijkertijd maakt Denemarken melding van drones boven koppelingspunten van kritieke infrastructuur, en Noorwegen registreerde vergelijkbare incidenten. Dit duidt op een systematische campagne tegen Westerse vitale voorzieningen. De implicatie is strategisch bewust. Wie kwetsbaarheden in kaart brengt, bereidt sabotage of spionage voor.

Nederland beschikt over kritieke infrastructuur die even aantrekkelijk voor verkenning is als Duitse doelwitten. Rotterdam verwerkt honderden miljoenen tonnen ladingen via terminals die van bovenaf in kaart te brengen zijn. Ook opslagterminals en verwerkingscentra zijn interessante doelwitten. Toch blijft de Nederlandse luchtruimbewaking tegen drones onderontwikkeld en versnipperd tussen politie, luchtmacht en lokale autoriteiten.

De Duitse waarnemingen vertalen zich direct naar een Nederlands risico. Wanneer Russische drones systematisch Duitse haveninstallaties in kaart brengen, doen zij dat niet vanwege een uniek Duits doelwit, maar vanwege de strategische waarde van Noord-Europese logistieke knooppunten als geheel. Wat in Duitsland wordt getest, is relevant voor Nederland.

Polen, Denemarken en de Baltische staten bereidden wetgeving voor die hun militairen toestaat verdachte drones neer te halen. Duitsland volgt, Nederland nog niet, waardoor organisaties hier juridisch en operationeel even kwetsbaar blijven.

Dit leidt tot een praktisch inzicht: organisaties die geen scenario's voor asymmetrische dreigingen hebben doorlopen, geven de tegenpartij het 'voordeel van het eerste contact'. Dat moment vindt plaats wanneer drones werkelijk verschijnen. Te laat om dan te beginnen met vragen te stellen.

Stap 1: Externe dreigingsanalyse. Een externe expert bepaalt welke fysieke locaties, systemen en processen gevoelig zijn voor drone-surveillance en sabotage. Voor havenbedrijven: welke terminals zijn van bovenaf zichtbaar? Welke elektriciteit- en communicatieleidingen zijn kritiek? Voor gasopslagbedrijven: welke compressorstations zijn kwetsbaar? Voor ziekenhuizen: welke energiebronnen zijn single-points-of-failure?

Stap 2: Red Team-scenario's. Specialisten in hybride oorlogsvoering doorlopen hoe een tegenpartij werkelijk jouw locaties zou verkennen: open-source satellietbeelden, identificatie van kritieke netwerkpunten, juridische handhavingsgaten, personeelsreactie onder stress. Oftewel: geen brainstormen, maar praktische simulatie.

Stap 3: Interne training. Zodra zwakke plekken bekend zijn, train je de crisisorganisatie: wie is incident commander, wie communiceert met de overheid, wie doet damage assessment, wat zijn communicatieprotocollen? Dit is waar voorbereiding van improvisatie verschilt. Een getrainde organisatie reageert; een onvoorbereide schiet in paniek.

Nederlandse organisaties die nu starten met een externe dreigingsanalyse, red team-oefeningen en training, hebben het voordeel van voorbereiding voordat de dreiging Nederlandse grenzen bereikt. Organisaties die dit negeren, weten pas wat hun kwetsbaarheden zijn wanneer drones daadwerkelijk in de lucht verschijnen of onbekende schepen voor hun kust. Die leerervaring kost niet alleen geld, maar operationele continuïteit, publiek vertrouwen, en strategische autonomie.

Dit werk vereist specialisten die hybride dreigingen werkelijk begrijpen: niet alleen drones, maar geopolitieke context, juridische handhaving en ook crisismanagement. Weinig organisaties hebben dit intern goed ingericht. Een externe dreigingsanalyse en red team-sessie met specialisten, het doorlopen van realistische scenario's waarbij je organisatie als doelwit wordt behandeld, biedt zekerheid voordat dat moment aanbreekt.

Organisaties die nu investeren in voorbereiding tonen niet alleen weerbaarheid, maar strategisch leiderschap. Dat betekent anticiperen op de asymmetrische dreigingen van morgen.

¹ Euronews, "Russian spy drones over Germany turn into an even greater threat’’, 10 september 2025.

² The Debrief, "Germany Moves to Shoot Down 'Mystery Drones,' Points to Russia as Culprit’’, 15 januari 2025.  

³ DronExL, "Germany Joins NATO's Drone Crisis’’, 2 oktober 2025.

⁴ Der Spiegel, ‘’Verdächtige Drohnen spähten offenbar kritische Infrastruktur aus’’, 1 oktober 2025.

⁵ The Debrief, ‘’Drone-waarnemingen over kernenergie-installaties, LNG-terminals en chemische fabrieken nabij Brunsbüttel’’, 15 januari 2025.

⁶ Zoals gemeld door Der Spiegel (september 2025) en CBC News (8 oktober 2025).

⁷ Duitse regeringsmededeling oktober 2025: ‘’Polen, Denemarken en Baltische staten keurden in 2025 urgentiewetgeving goed ter zake drone-neutralisatie. Duitsland volgt met Bundeswehr-bevoegdheid.’’